رشته نقشه برداری

رشته مهندسی نقشه برداری مناسب چه کسانی است؟

رشته مهندسی نقشه‌برداری ارتباط بسیار نزدیکی با رشته‌های عمران، معدن، کامپیوتر و هوافضا دارد و به همین دلیل طیف عظیمی از علاقمندان به رشته مهندسی می‌توانند در این رشته تحصیل کنند. درصد قابل توجهی از موقعیت‌های شغلی این رشته در محیط‌های کارگاهی و صحرایی است، بنابراین روحیه افراد باید با چنین فضای کاری مطابقت داشته باشد. البته باید در نظر داشته باشیم که موقعیت‌های شغلی بسیاری در اداره‌های دولتی، شرکت‌های عمرانی، صنعتی و نرم‌افزاری نیز برای فارغ التحصیلان مهندسی نقشه برداری وجود دارد؛ پس در صورتیکه با محیط کارگاهی میانه خوبی ندارید می‌توانید به کارهای دفتری این رشته فکر کنید.

برای آقایان کارهای زمینی نقشه برداری تقریبا همیشه در دسترس هستند و در صورتی که روحیه کار کارگاهی و صحرایی را داشته باشید، بیکار نخواهید ماند. البته، باید این نکته را در نظر گرفت که به دلیل نیاز به استقامت جسمانی بسیار بالا، اکثر بانوان فارغ التحصیل رشته مهندسی نقشه برداری توانایی کار صحرایی و کارگاهی نقشه برداری را ندارند و باید به در پی کارهای دفتری باشند که این نوع موقعیت‌های شغلی کمتر در دسترس هستند. پس این رشته به طور کلی برای آقایان مناسب‌تر است، ولی بانوان هم عموما پس از فارغ التحصیلی بیکار نخواهند ماند و می‌توانند با کمی صبر و حوصله فرصت‌های شغلی مناسبی را پیدا کنند.

بسیاری از شغل‌های دفتری با درآمد بالا در این رشته مربوط به حوزه برنامه‌نویسی است. بنابراین، برای کسب درآمد خوب در این رشته بهتر است از دانش برنامه‌نویسی بالایی برخوردار باشید. سایر کارهای دفتری رشته نقشه‌برداری مربوط به ویرایش نقشه‌ها و کارتوگرافی آن‌ها است که معمولا درآمد آن‌چنانی ندارد.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی نقشه برداری بیشتر کاربرد دارند؟

رشته مهندسی نقشه برداری یکی از رشته‌هایی است که سر و کار زیادی با ریاضی و هندسه دارد؛ پس اگر در ریاضی به اندازه کافی قوی هستید به این رشته فکر کنید. دروسی مثل ریاضیات مهندسی، هندسه دیفرانسیل، سرشکنی، تئوری خطاها، ژئودزی، نجوم و غیره از دروسی هستند که کاملا با ریاضی و هندسه عجین هستند. از همین رو در صورتی‌که درک مناسبی از ریاضیات و هندسه دارید و سر و کله زدن با اشکال هندسی و فرمول‌های ریاضی جزو علاقه‌مندی‌هایتان به حساب می‌آیند، رشته مهندسی نقشه برداری را در اولویت قرار دهید.

علاوه بر این در دروسی مثل سیستم‌های اطلاعات مکانی، فتوگرامتری، سنجش از دور و نقشه برداری عمومی، توانایی کار با رایانه و به خصوص دانش برنامه‌نویسی به کمک دانشجویان مهندسی نقشه‌ برداری می‌آید. توانایی تصور فضایی و سه بعدی نیز در دروس این رشته بسیار حائز اهمیت و صد البته یاری رسان است.

گرایش‌های رشته مهندسی نقشه برداری برای ادامه تحصیل چه هستند؟

این رشته چهار گرایش اصلی دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:

سیستم اطلاعات مکانی (Geospatial Information System): سیستم اطلاعات مکانی پرطرفدارترین گرایش در رشته مهندسی نقشه برداری است و بیشتر شغل‌های پرپول رشته نقشه‌برداری مربوط به این شاخه است. این شاخه که به عنوان GIS شناخته می‌شود با رشته جغرافیا مشترک است اما مباحث مطرح در دانشکده‌های فنی بیشتر مربوط به برنامه‌نویسی و الگوریتم‌ها است در حالی که در دانشکده جغرافیا بیشتر، مباحث توصیفی مطرح می‌شوند. این گرایش به دلیل گستره شغلی فراوانی که دارد معمولا پرطرفدارترین گرایش مهندسی نقشه‌ برداری است. دانشجویان در این گرایش عموما دروسی مرتبط به پایگاه داده و سیستم‌های اطلاعاتی را آموزش می‌بینند و سر و کار زیادی با برنامه‌نویسی و کامپیوتر دارند.

ب

فتوگرامتری: باقی گرایش‌های مهندسی نقشه برداری تقریبا محبوبیت یکسانی دارند. فتوگرامتری به دانش تهیه اطلاعات سه بعدی از اجسام، شهرها و غیره اطلاق می شود؛ این گرایش به دانشجویان می‌آموزد که چگونه با استفاده از چند تصویر که با دوربین‌های عکاسی مثل دوربین‌های موبایل اخذ شده‌اند به اطلاعات سه بعدی دست پیدا کنیم. در گرایش فتوگرامتری دانشجویان می‌توانند اسکنرهای سه بعدی اپتیکی بسازند، با داده‌های عظیم لیزر اسکن‌های زمینی و یا هوایی کار کنند و یا هزاران تصویر هوایی که با دوربین‌های متریک از زمین اخذ شده‌اند را تبدیل به نقشه‌ها و مدل‌های رقومی کنند. عموما در فتوگرامتری محدودیت خاصی برای اسکن و اندازه‌گیری اجسام وجود ندارد و تقریبا هر جسمی که چشم قادر به دیدن آن باشد را می‌توان در شرایطی خاص اسکن کرد.

سنجش از دور: سومین گرایش رشته مهندسی نقشه برداری سنجش از دور یا Remote Sensing است. ماهیت این رشته تقریبا با فتوگرامتری یکسان است، با این تفاوت که در تصاویر فتوگرامتری سه طیف «قرمز، سبز و آبی» توسط دوربین ثبت می‌شوند و همچنین فاصله دوربین تا زمین بیش از چند کیلومتر نیست، ولی در سنجش از دور تمامی طول موج‌ها امکان ثبت توسط دوربین‌های مخصوص را دارند و فاصله سنجنده از زمین هم بالای چند صد کیلومتر است. کاربردهای این گرایش در پایش جنگل‌ها و مراتع در برابر آتش‌سوزی، بررسی آفت‌ها در زمین‌های کشاورزی، محاسبه فرونشست و میزان تغییرات ارتفاعی زمین و مواردی دیگر از این دست است.

ئودزی: یکی از دشوارترین گرایش‌ها در مهندسی نقشه برداری ژئودزی است که با ریاضی عجین شده. ژئودزی علم اندازه‌گیری و نمایش سطح زمین است؛ این گرایش به بررسی حرکات زمین، جاذبه آن و نحوه تاثیر این موارد بر تغییر شکل پوسته زمین می‌پردازد. فارغ التحصیلان گرایش ژئودزی می‌توانند برای ماهواره‌ها مدار گردش دور زمین طراحی کنند، تغییر شکل و جابجایی سازه‌های بزرگ مثل سدها و برج‌ها را اندازه‌گیری و بررسی کنند، با استفاده از میدان ثقل زمین اکتشاف های معدنی انجام دهند و غیره.برای آشنایی بیشتر با این گرایش، مشاهده فیلم آموزش زیر پیشنهاد می‌شود.

• (+) فیلم آموزش ژئودزی (زمین سنجی) فیزیکی پیشرفته
• (+) آموزش سرشکنی شبکه های ژئودتیک با متلب MATLAB
• (+) آموزش گوگل ارث - تحلیل علمی اطلاعات جغرافیایی با Google Earth

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی نقشه برداری چه هستند؟

از مهم‌ترین دروس رشته مهندسی نقشه برداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• فتوگرامتری
• ژئودزی
• نقشه‌برداری زمینی
• نقشه‌برداری مسیر و راهسازی

فتوگرامتری به دانش تهیه نقشه و اطلاعات سه بعدی از تصویر گفته می‌شود که بیش از 3 درس مهم رشته نقشه برداری را در بر می‌گیرد. هدف این رشته رسیدن به نقشه با استفاده از تصاویر هوایی است. امروزه امکان تهیه نقشه با استفاده از تصاویر پهپاد نیز فراهم شده است و دانشجویان با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف به تبدیل تصاویر به نقشه‌ها می‌پردازند. مدل‌سازی سه‌بعدی اشیا با اندازه دقیق از دیگر فعالیت‌های مطرح در فتوگرامتری است.

ژئودزی دیگر مبحث مهم در رشته مهندسی نقشه برداری است که چندین واحد مربوط به آن باید توسط دانشجویان این رشته گذرانده شوند. ژئودزی به تعیین شکل و بررسی حرکات زمین می‌پردازد و همچنین برای تعیین موقعیت و طراحی مدارهای ماهواره‌ها استفاده می‌شود. ژئودزی سخت‌ترین بخش رشته نقشه‌برداری است و برای درک آن به دانش بالای ریاضی و هندسه نیاز است.

بخش مهمی از درس‌های دانشگگاهی این رشته مربوط به نقشه‌برداری است. در این دروس دانشجویان به صورت تئوری و عملی یاد می‌گیرند که نقشه‌های مورد نیاز خود را با دستگاه‌های مختلف تهیه کنند و با استفاده از پردازشش‌های مختلف آن‌ّا را به محصول نهایی مورد نیاز تبدیل کنند. این بخش از دروس علاوه بر نقشه برداری زمینی و کارگاهی، شامل نقشه برداری زیرزمینی برای تونل‌ها و نقشه‌برداری مسیر برای پیاده کردن جاده‌ها است. سرشکنی کمترین مربعات یکی از مهم‌ترین و در عین حال سخت‌ترین دروس مهندسی نقشه برداری است که در آن به نحوه کمینه کردن خطاها در نقشه برداری پرداخته می‌شود.